Zijn de onderwijsinstellingen waarin kunstenaars en kunsteducatoren worden opgeleid nog wel geschikt voor de systemen, vragen en verhoudingen van de toekomst? Els Cornelis en Catelijne de Muijnck spraken hierover met studenten, docenten, denkers en makers. Hoe ziet de kunsthogeschool van de toekomst eruit, hoe ruikt, klinkt en smaakt ze? Welke waarden staan er centraal en hoe krijgen die vorm?
Deze bundel is een initiatief van ArtEZ Studium Generale. Interviews en redactie door:Els Cornelis en Catelijne de Muijnck Medewerkers: Barbara Collé, Demi van Kuijk, Marina Sasseron, Karlijn Oussoren, Manon Plomp en Milo Vermeire Vertalers: Arjen Mulder en Maaike Post Grafisch ontwerp: Corine van der Wal
Hoe ziet de kunsthogeschool van de toekomst eruit? Welke waarden staan er centraal en hoe krijgen die vorm? In de interviewreeks ‘Van een University of the Arts naar een Pluriversity of the Arts’ komen deze (en andere) vragen aan bod.
Jack Bardwell is ruimtelijk kunstenaar en ontwerper. Als Masterstudent aan de KABK in Den Haag richtte hij 'The School within The School' op, een reeks interventies die de vraag opwerpen hoe we ons een toekomst kunnen voorstellen waarin andere waarden worden aangehangen. Momenteel houdt hij zich bezig met internetradiocultuur en de ruimtelijke implicaties daarvan.
Camille Barton, een kunstenaar en 'afvallige onderzoeker,' beweegt op het kruispunt van lichamelijkheid, healing justice en drugsbeleid. Met een achtergrond in activisme, dans en traumawerk, richtte zij het 'Collective Liberation Project' op. Barton leidt momenteel een tijdelijk masterprogramma, 'Ecologies of Transformation,' aan het Sandberg Instituut in Amsterdam en onderzoekt de impact van belichaming en kunst op sociale verandering.
Daniela Fais was een internationale student aan de HKU in Utrecht, waar ze de bachelor Fine Art volgde. Ze was vastbesloten om een zorgstructuur in te voeren voor diverse lagen van de samenleving en binnen verschillende sociale systemen. Daniela overleed in december 2021, net toen haar visie op de zorgstructuur werd geïmplementeerd op de HKU bachelor Fine Art. Haar inspiratie, kracht en kwetsbaarheid blijven een bron van inspiratie voor velen.
Pascale Gatzen, kunstenaar en modeontwerper, leidde tot januari 2023 het masterprogramma Practice Held in Common aan ArtEZ in Arnhem. Met een achtergrond in modeontwerp en tien jaar ervaring bij Parsons School of Design, New York, creëerde ze een alternatieve modeopleiding als reactie op het dominante kapitalistische paradigma in de mode-industrie. Het werd een master voor kunstenaars en ontwerpers die de urgentie delen om het generatieve potentieel van hun creatieve praktijk in te zetten voor collectief welzijn en vreugde.
Pascal Gielen is hoogleraar cultuursociologie en houdt zich bezig met de institutionele context van de kunsten. Hij vervult verschillende functies aan zowel de beleidsmatige als de organisatorische kant van het kunstonderwijs. Zo is hij momenteel werkzaam voor het Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen (M HKA) om daar de organisatiestructuur te herzien. Daarnaast staat hij aan het hoofd van het Antwerp Research Institute for the Arts (ARIA). In 2022 schreef hij samen met filosofe Marlies De Munck het boekje ‘Kwetsbaarheid. Over raken en geraakt worden’, een thematiek die volgens hem ook centraal staat in het kunstonderwijs.
Jeanne van Heeswijk is beeldend kunstenaar. Ze creëert discursieve, performatieve bijeenkomsten waar mensen gezamenlijk de relatie tussen kunst, leven en betekenis onderzoeken. Haar praktijk omvat 'unlearning' en 'deschooling,' buiten de traditionele kunstopleidingen om. Ze stimuleert samenwerking en het testen van toekomstverbeeldingen. Van Heeswijk's werk is een voortdurende zoektocht naar collectiviteit en betekenis.
Annette Krauss, kunstenaar, docent, en schrijver, was tot voor kort studieleider van de Master of Fine Art (MAFA) aan de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht (HKU) en werkt nu als docent aan University of Applied Arts Vienna. Krauss heeft diverse samenwerkingsprojecten geïnitieerd, zoals Hidden Curriculum, Sites for Unlearning met als doel gevestigde 'waarheden' te verstoren en collectiviteit te bevorderen.
Sophie Krier, een relationeel kunstenaar/onderzoeker en redacteur, verweeft de leeflijnen van plaatsen en voelende wezens in haar werk. Ze creëert instrumenten en situaties voor gedeelde vertellingen en reflectie. Ze leidde de DesignLAB-bacheloropleiding (Rietveld Academie Amsterdam) en richtte Art & Design Practice op (University College Roosevelt Middelburg). Bij Het Nieuwe Instituut publiceerde ze in samenwerking met Erik Wong in 2020-2022 een podcastserie, waarin ze nagaan wat de notie van de pluriverse concreet kan betekenen voor sociale en ruimtelijke vraagstukken.
Michelle Teran, pedagoog, kunstenaar en onderzoeker, is Research Professor van Social Practices aan de Willem de Kooning Academie (WdKA)/Piet Zwart Instituut (PZI) in Rotterdam. Ze richt zich op sociaal geëngageerde en sitespecifieke kunst. Teran is coredacteur van publicaties die de mondiale ecologische crisis en haar sociale gevolgen onderzoeken en leidt initiatieven zoals de Neighborhood Academy en de Promiscuous Care Study Group, gericht op zorgbiedende infrastructuren buiten traditionele onderwijssystemen. Haar werk bevraagt de relaties tussen kunst, samenleving en onderwijs.
Willem van Weelden heeft een achtergrond in beeldende kunst en sociale filosofie en focust zich vooral op schrijven en lesgeven. Aan de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam geeft hij het vak Media Theory (Unstable Media Theory) bij de deeltijdopleiding Dogtime. Hij publiceert sinds 1990 veelvuldig over nieuwe media in diverse tijdschriften en catalogi en was als creatief directeur en coach betrokken bij tal van nieuwe media projecten.
Louwrien Wijers, kunstenaar en schrijver, creëert zowel materiële als mentale sculpturen. Haar eigen, vrije benadering van kunst put inspiratie uit diverse levensaspecten. Ze is vooral bekend om haar Conferentie "Art meets Science and Spirituality in a Changing Economy" (1990), waar wetenschappers, economen, spirituele leiders en kunstenaars samenkwamen. Hoewel ze nooit naar de kunstacademie wilde, beschouwt ze zichzelf als een toegewijde leerling van Joseph Beuys.
In dit slotessay pleit Els Cornelis voor dromen zonder vrijblijvendheid. Dromen dat kan helpen om richting te bepalen in een tijd vol urgenties. Dromen om andere mogelijkheden te exploreren en te breken met wat ons niet (meer) dient. Dromen over andere ruimtes en een kunsthogeschool van de toekomst, een ‘Pluriversity of the Arts’, dat door het delen van realiteiten en meerstemmigheid een optimale leeromgeving vormt waarbij iedereen welkom is.