Wie wil ik in die andere wereld zijn? - Mel Kikkert in Theater aan de Rijn

door Lieneke Hulshof

Energetisch therapeut Priscilla kreeg op haar 34ste borstkanker. In een interview met Trouw in 2020 vertelt ze openhartig hoe zij de ziekte direct zag als een geschenk. “Ik noemde mijn tumor dan ook al snel ‘mijn boezemvriend’ (…) De ziekte had zich gemanifesteerd omdat ik wakker wilde worden. En ik werd wakker.” Volgens Priscilla gaat het universum anders werken wanneer een mens voor liefde kiest. Al lachend bezocht Priscilla naar eigen zeggen haar behandelingen, ze voelde aan haar lichaam hoe ze wel en niet geholpen wilde worden en inmiddels is ze genezen. Priscilla zegt tegen Trouw dat wij mensen maar voor 10 procent bestaan uit een fysiek lichaam, 90 procent is ‘bewustzijn’ en iedereen heeft, zo eindigt ze haar interview: ‘de immense kracht om alles via ons bewustzijn te laten manifesteren.’

Je bewustzijn manifesteren; hoe werkt dat eigenlijk? Deze vraag staat sinds de covid pandemie garant voor een dozijn online video’s en artikelen van verschillende soorten coaches. Een concreet antwoord is echter niet te vinden, wel online trainingen en een Manifestatie gift set op de website van Happinez.

Schrijver en performer Mel Kikkert onderzoekt in al hun werk het internet en is geïnteresseerd in deze parallelle realiteit. Voor hun residentie bij Theater aan de Rijn keek Mel naar online fancultuur en als lens gebruikte hen daarvoor shiften.
Mensen in online fan gemeenschappen geloven soms dat zij hun bewustzijn naar andere realiteiten kunnen verschuiven. Zo zijn er Harry Potter fans die op TikTok vertellen over hun shiftervaringen naar de wereld van Zweinstein.
Nooit wordt de daad van shiften gefilmd waardoor het verdwijnen naar een andere realiteit ongezien gebeurt. Het is niet te verifiëren door anderen, maar de online gemeenschap bevestigt elkaar wel in het vinden van deze alternatieve realiteiten. Er zijn tal van filmpjes waarin adviezen worden gegeven over hoe te shiften, maar ook hier blijft een concreet antwoord op de ‘hoe-vraag’ uit.

Mel vindt het interessant, als kunstenaar en als fan, dat wij mensen de behoefte hebben om bepaalde dingen liever in onze fantasie te ervaren. Dat raakt aan het vinden van controle en volgens Mel ook aan een vorm van eenzaamheid. “De echte realiteit geeft blijkbaar niet genoeg, die willen we soms ontvluchten.” Bij reality shifting gaat die behoefte een stap verder. Mensen die onderdeel zijn van online fan gemeenschappen kunnen zich op een meer grenzeloze manier verhouden tot hun community. “Het is een andere soort ontvluchten. Als je in de echte wereld weinig verbinding hebt met mensen, weinig anderen echt ontmoet of op plekken komt waar niemand je kent, is de online gemeenschap veilig. Fans zien elkaar niet in het echt en bij afwijzing kun je snel weer iemand anders online ontmoeten. Je hoeft je niet tot iemand te verhouden zoals in de echte wereld.” In deelname aan online fan gemeenschappen schuilt een controledrang volgens Mel die te maken heeft met de angst voor de pijn van afwijzing in het hier en nu.

Tijdens hun residentie bij Theater aan de Rijn voerde Mel een interessant gesprek met de dramaturg Eylül Fidan Akinci. Zij wees Mel erop dat het internet eigenlijk vol staat met mantra’s die lijken op het shiften van fan gemeenschappen. Duizenden zelfhulpcoaches op YouTube en social media geven abstracte tips over hoe te manifesteren, maar nooit worden deze adviezen concreet. De technieken in die video’s komen overeen met de TikTok video’s van fans. In beide type video’s verschijnen personen die vol overtuiging zeggen wat de kijker moet doen. Zij hebben status en aanzien verworven met het geven van adviezen over het vinden van nieuwe realiteiten die onzichtbaar zijn (of niet bestaan?). De zelfhulp-hoek en de fangemeenschap zijn echter twee werelden die elkaar niet kennen en juist ver van elkaar verwijderd zijn.

Dit inzicht droeg bij aan de uiteindelijke performance van Mel in Theater aan de Rijn. Een deel van hun tijd besteedde Mel aan het schrijven van een script met scenes gebaseerd op de wereld van online shiften, het internet en fancultuur. In de theaterzaal stonden de twee acteurs midden op de vloer en het publiek zat op een tribune die vanaf de vloer omhoog reikte. Zij keken van boven naar de acteurs op de vloer en deze scenografie is ontstaan vanuit het idee van een poppenhuis. De acteurs fungeerden als poppen die werden aangestuurd. In de zes verschillende scenes kwamen verschillende aspecten van online fan cultuur voorbij, zoals een acteur die fan fictie schrijft waarbij er een fan fictie site wordt geprojecteerd op het podium. En ook het concept van reality-shiften kwam aan bod. Voordat iemand shift is er soms informatie nodig, een acteur schreef hierover het script: ‘Wie wil je in die andere wereld zijn?’ en: ‘Wat wil je meemaken?’ De andere acteur probeerde het script op het podium te lezen. Zo ontstond er een ongrijpbare wereld op het podium, zwevend tussen het fysieke en imaginaire in.

Mel zat ook op het podium, aan de zijkant aan een tafel en bestuurde daar de projecties naast de technicus van Theater aan de Rijn, Ayton Lamers, idie het licht deed. Alsof zij tweeën daadwerkelijk de poppen aanstuurden. Voor even was het Mel die een andere realiteit daadwerkelijk mogelijk maakte.