Niets zo cliché als de woorden ‘home is where the heart is’. Misschien zijn ze daarom juist wel waar. Maar boeiender is de vraag achter het gezegde.
Niets zo cliché als de woorden ‘home is where the heart is’. Misschien zijn ze daarom juist wel waar. Maar boeiender is de vraag achter het gezegde. Wat maakt dat je hart ergens ligt? Wat of wie is daarvoor nodig? De antwoorden zijn eindeloos, maar het gedachte-experiment levert mooie aanknopingspunten op voor een zoektocht naar wat ‘home’ kan zijn.
ArtEZ Studium Generale startte in mei de Kitchen Table Conversations: HOME. Maandelijks komt een groep studenten en docenten van verschillende opleidingen samen om iemands tafel. We schuiven aan, eten soep, drinken wat en praten over het thema thuis, in al zijn facetten. En dat zijn er veel. Wat we onder het begrip ‘home’ verstaan is voor iedereen anders. Is thuis hetzelfde als huis? Is het een afgebakende plek, een gevoel in je lijf, een gedeeld verleden, iets in je herinnering? Een gebied, imaginair of tastbaar, dat je hebt moeten bevechten of waar je juist ongewenst bent beland?
Het meest interessant aan de vraag wat thuiszijn betekent, is de keerzijde ervan. Wat als het schuurt? Wat als je je niet en nergens thuis voelt? Via deze ontkenning kun je ‘home’ misschien wel het beste benaderen. En natuurlijk vanuit de persoonlijke achtergronden en diverse kunstdisciplines, want dat maakt dit keukentafelgesprek zo boeiend.
Voor de eerste bijeenkomst werd iedereen gevraagd een foto mee te nemen van dat wat je associeert met thuis. Ik koos voor een van de dingen die me direct te binnen schoten: mijn boeken. Tegen elkaar aan geschoven op planken in een kast, gegroepeerd in kleine stapels op de leestafel, met de kaften naar voren op een richeltje tegen de muur. Ze wonen in mijn huis, maar soms woon ik een beetje in hen. Zoals die keer dat ik alleen naar Ierland ging en een roman van Doeschka Meijsing als reisgenoot had. Ik verdween erin op tussenmomenten – tijdens lunch bij een food shop in Cork, en op een bankje aan de river Lee. Een boek als tijdelijk toevluchtsoord.
Van de meeste boeken weet ik waar ik ze gelezen heb en waarom. Hun inhoud (verhalen, theorieën, ideeën) heeft invloed op hoe ik tegen de wereld aankijk. Daarom is het mij een raadsel waarom sommige boekenkasten zijn gesorteerd op kleur. Zodra de kaften van boeken decoratie worden, voel ik me in een woonkamer niet meer thuis. Dan klopt er iets niet, dan schuurt het.
De Franse auteur George Perec bestudeert in Espèces d’espaces* (1974) zijn dagelijkse leefomgeving. Het startpunt zijn de woorden die hij diagonaal over de bladzijde plaatst. Daarna brengt hij steeds een beetje meer in kaart: het bed van waaruit hij schrijft, de kamer, het appartementengebouw, de straat, de stad, en steeds verder. Hij tast af, associeert, breidt uit en zoomt in op de kleinste details. Perec legt verbanden tussen allerlei ruimtes, ook de denkbeeldige en conceptuele. Ligt je hart bij schrijven, dan is tekst misschien je thuis.
Ik woon aan een drukke doorgaande weg. In het midden, op een schiereiland, staat een vrij anoniem hotel. Soms kijk ik vanuit mijn appartement naar de overkant van de straat en bedenk ik me dat achter ieder gordijn een onbekende gast verblijft. Wanneer ik me inbeeld waar zij vandaan kunnen komen, ben ik voor even ergens anders dan ‘thuis’. Maar ik kan natuurlijk ook een boek uit de kast pakken.
*Ruimten Rondom in het Nederlands, Träume von Räumen in het Duits, Species of Spaces in het Engels.
De volgende Kitchen Table Conversations: HOME is op donderdagavond 28 juni 2018, in een van de ateliers bij DBKV in Zwolle. Wil je aanschuiven? Stuur dan een mailtje naar m.vanhak@artez.nl m.vanhak@artez.nl.
Dit is de eerste blog in de serie Home door Marlies van Hak.
