In de rubriek De keuze van vragen we kunstenaars, docenten, onderzoekers, studenten en alumni om vanuit hun eigen expertise een duik in ons archief te nemen om er vervolgens uit te komen met een persoonlijke selectie favorieten. De selectie biedt ArtEZ-studenten en kunstenaars een extra kennismaking met het Studium Generale-archief. Speciaal voor studenten en medewerkers die meer bewust met tijd willen omgaan, vroeg Studium Generale Heike Rowold en Marieke de Jong om als 'Tijdsurfers' in het archief te duiken.
Kun je surfen op de tijd?
Op ArtEZ bieden we studenten en medewerkers de mogelijkheid om te leren ’tijdsurfen’, naar een boek van zenmonnik, acteur en trainer Paul Loomans. Via zeven ogenschijnlijk eenvoudige aanwijzingen leer je te werken vanuit rust. Heike Rowold en Marieke de Jong kozen vier publicaties uit het dossier dat Studium Generale rond het onderwerp TIJD samenstelde. Bij hun keuzes gingen zij uit van rust, intuïtie en het vertrouwen op onbewuste processen. 'Want een tijdsurfer laat zich niet overspoelen door de vele bewegingen op de woelige zee, maar kiest zijn eigen golf', aldus de Tijdsurfers.
Hito Steyerl – Liquidity Inc. Image CC 4.0 Hito Steyerl. Image courtesy of the artist, Andrew Kreps Gallery, New York and Esther Schipper, Berlin/Paris/Seoul.Mladen Stilinovic – Artist at Work, 1978.Geert Pfeiffer, ArtEZ Conservatorium Zwolle
Keuze: De zee als metronoom van Laure van den Hout
Maakbaarheid van tijd heeft haar grenzen en we kunnen niet afdwingen in welke staat je bent op welk uur. Als Tijdsurfer volg je het impliciete weten, gebruik je de intuïtie om met tijd om te gaan. Binnen het Tijdsurfen laat je de kloktijd los en spreek je over de diverse activiteiten en handelingen achter elkaar, waardoor de kralenketting van de tijd als vanzelf ontstaat. Iedere activiteit is een kraal en dus ook het moment van niets doen. Het niets doen is vaak een voldoening gevende, 'gekleurde kraal'. Een moment om op te laden en te reflecteren. Maar vooral om vanuit het niet-weten contact te maken met het impliciete weten. Dit moment van mijmeren brengt je telkens weer in contact met je intuïtie. Dit is het moment waarop je goede ideeën krijgt. Dit niet-weten vonden we ook terug in het stuk van Laure van den Hout en haar benadering sprak ons zeer aan.
Keuze: Dit werk kwam in vijf minuten tot stand van Persis Bekkering
Niets doen vereist oefening. Dat moment van 'niets doen' noemen we in het Tijdsurfen een 'witje'. De term witje wordt gebruikt in de theaterwereld. Het betekent daar een gedachtenpauze. De ingehouden stilte accentueert de tekst die ervoor was en erna komt. Het 'witje' is de derde (en belangrijkste) aanwijzing binnen het Tijdsurfen: 'Schep rust tussen je werkzaamheden.' Een witje betekent: je geest vrij rond laten gaan. Een witje hoeft niet per se lichamelijk uitrusten of niets doen te zijn, tenzij je een lichamelijk beroep uitoefent. Een goede omschrijving van een witje is: iets doen waar je geen verstandelijke inspanning bij hoeft te verrichten. Bijvoorbeeld wat kopjes omspoelen. Daarmee leid je de geest af. Hij mag vrij rondspinnen en associëren. Zo rust hij uit. Maar ook ontstaat hierbij de ruimte voor ingevingen. Het ultieme streven is om alles om te draaien zodat de activiteiten zich om de witjes heen verzamelen. De lege ruimte staat centraal en de rest voegt zich in.
Wij kozen het essay van Persis Bekkering uit omdat zij zelfs nog een stap verder gaat: zij schrijft over kunstenaars die de leegte, de luiheid, het nietsdoen centraal stellen. ‘Is het hoorbaar, de lege witte ruimte?’
Keuze: De wolken huilen, interview Geert Pfeiffer door Mirella Koopman
‘De wolken huilen’ is voor Heike Rowold (één van de Tijdsurfers die deze De Keuze van samenstelden) een zeer persoonlijk verhaal. Haar zoon Geert Pfeiffer beschrijft daarin zijn afscheid van zijn opa, de vader van Heike Rowold, die langzaam in de dementie verdwijnt. Heike: ‘Het is de realisatie van de eindigheid van de tijd, als bron van alle kunsten en van de kracht en schoonheid die blijven.’
Voor het dossier Tijd van Studium Generale stelde de ArtEZ Mediatheek Zwolle een leeslijst samen. De boekenlijst is een handreiking om het thema Tijd verder uit te diepen. De kunstenaars, theatermakers, componisten, schrijvers en filosofen in deze lijst duiken in het thema vanuit verschillende invalshoeken. Ter gelegenheid van deze duik in het dossier Tijd is de lijstleest aangevuld, bijvoorbeeld met het boek van Paul Loomans waarin je zeven aanwijzingen vindt die verandering kunnen brengen in hoe je met tijd om kunt gaan. Bekijk de gehele leeslijst hier.
