Het ritueel van het gedeelde moment
blogWe hebben ook dit keer weer studenten, alumni en docenten van ArtEZ verzameld wiens werk raakt aan de thematiek van ons festival. Zij bloggen in aanloop naar het festival Lost in transition. Dit keer is de beurt aan Mart van Berckel, hij studeerde in 2016 af aan de opleiding Muziektheater.
Lost in transition zijn is, vroeg of laat, onontkoombaar. Afgelopen zomer studeerde ik als regisseur af aan de opleiding Muziektheater van ArtEZ: de overgang van een opleidingsstructuur naar een niet-structuur was een transition waarin ik me ook behoorlijk lost kon voelen. Maar dat gevoelens van stuurloosheid en verdwaald-zijn ook een universeel, maatschappelijk fenomeen zijn, blijkt uit de keuze die Studium Generale maakt voor dit thema. De analyse van onze tijd is scherp: in een complexe wereld zonder zekerheden, zoeken we driftig naar de ‘kern’ van onze identiteit om ons staande te houden. Wie ben ik? Wij zijn wij?
Ik kan me niet herinneren dat ik bewust voor theater heb gekozen – dat ging vanzelf. Maar als ik er achteraf een verklaring voor moet geven, dan denk ik dat dat komt door de verbindende kracht van het medium. Theater is voor mij de meest sociale van alle kunstvormen: in geen enkel ander medium staat de hier-en-nu ontmoeting tussen mensen zo centraal. Het publiek-zijn is een schitterend ritueel: je gaat samen zitten en spreekt af om een uur (of twee) in stilte je aandacht gemeenschappelijk op één ding te richten. Een collectieve meditatie! Een moment van stilstand en reflectie, waarin alle verschillen tussen jou en je mede-toeschouwer wegvallen! Een gedeeld moment, een utopisch ritueel!
Onze zoektocht naar houvast in authenticiteit en identiteit is vooral individualistisch en op het ‘ik’ gericht. Daardoor lijken we soms te vergeten dat de kern van ons bestaan juist schuilt in het verbinden met ‘de ander’. Theater als verbindend ritueel is daarom zo belangrijk voor een samenleving die zich lost in transition waant. Theater gaat over het ervaren van overeenkomsten en empathie – niet over het zoeken naar verschillen.
Afstudeervoorstelling ‘PLAY MAIDS’ (foto: Annelies Verhelst)
In mijn voorstellingen wil ik het gezamenlijke ritueel benadrukken. De vierde wand bestaat voor mij niet. Publiek en performer bevinden zich samen in één ruimte. Sterker nog: het hele schouwspel bestaat alleen maar omdat het bijgewoond wordt door publiek. Bij mijn afstudeervoorstelling PLAY MAIDS bijvoorbeeld, zat het publiek als een arena rondom het speelvlak waarop een intieme peepshow plaatsvond. Daarnaast werk ik in mijn voorstellingen vaak met rituele aspecten zoals precisie, herhaling, beeldtaal en ritmiek. Daarmee hoop ik mijn publiek collectief in een staat van verwondering te brengen, waarin ze ontvankelijk zijn voor fantasieën, associaties en interpretaties.
Ik denk niet dat theater de complexiteit van een transition kan oplossen, maar ik weet wel zeker dat het ons perspectief kan veranderen. Theater helpt ons om onszelf verbinden met de ander – en daarmee te erkennen dat we niet alleen zijn.
Lost in transition zijn is, vroeg of laat, onontkoombaar. Afgelopen zomer studeerde ik als regisseur af aan de opleiding Muziektheater van ArtEZ: de overgang van een opleidingsstructuur naar een niet-structuur was een transition waarin ik me ook behoorlijk lost kon voelen. Maar dat gevoelens van stuurloosheid en verdwaald-zijn ook een universeel, maatschappelijk fenomeen zijn, blijkt uit de keuze die Studium Generale maakt voor dit thema. De analyse van onze tijd is scherp: in een complexe wereld zonder zekerheden, zoeken we driftig naar de ‘kern’ van onze identiteit om ons staande te houden. Wie ben ik? Wij zijn wij?
Ik kan me niet herinneren dat ik bewust voor theater heb gekozen – dat ging vanzelf. Maar als ik er achteraf een verklaring voor moet geven, dan denk ik dat dat komt door de verbindende kracht van het medium. Theater is voor mij de meest sociale van alle kunstvormen: in geen enkel ander medium staat de hier-en-nu ontmoeting tussen mensen zo centraal. Het publiek-zijn is een schitterend ritueel: je gaat samen zitten en spreekt af om een uur (of twee) in stilte je aandacht gemeenschappelijk op één ding te richten. Een collectieve meditatie! Een moment van stilstand en reflectie, waarin alle verschillen tussen jou en je mede-toeschouwer wegvallen! Een gedeeld moment, een utopisch ritueel!
Onze zoektocht naar houvast in authenticiteit en identiteit is vooral individualistisch en op het ‘ik’ gericht. Daardoor lijken we soms te vergeten dat de kern van ons bestaan juist schuilt in het verbinden met ‘de ander’. Theater als verbindend ritueel is daarom zo belangrijk voor een samenleving die zich lost in transition waant. Theater gaat over het ervaren van overeenkomsten en empathie – niet over het zoeken naar verschillen.
Afstudeervoorstelling ‘PLAY MAIDS’ (foto: Annelies Verhelst)
In mijn voorstellingen wil ik het gezamenlijke ritueel benadrukken. De vierde wand bestaat voor mij niet. Publiek en performer bevinden zich samen in één ruimte. Sterker nog: het hele schouwspel bestaat alleen maar omdat het bijgewoond wordt door publiek. Bij mijn afstudeervoorstelling PLAY MAIDS bijvoorbeeld, zat het publiek als een arena rondom het speelvlak waarop een intieme peepshow plaatsvond. Daarnaast werk ik in mijn voorstellingen vaak met rituele aspecten zoals precisie, herhaling, beeldtaal en ritmiek. Daarmee hoop ik mijn publiek collectief in een staat van verwondering te brengen, waarin ze ontvankelijk zijn voor fantasieën, associaties en interpretaties.
Ik denk niet dat theater de complexiteit van een transition kan oplossen, maar ik weet wel zeker dat het ons perspectief kan veranderen. Theater helpt ons om onszelf verbinden met de ander – en daarmee te erkennen dat we niet alleen zijn.
events:
