publicationessaypodcastinterviewvideoblognewsonline coursespeopleAPRIA

"My longing for clarity doesn’t always mesh well with the art academy"

Interview Coen van Kaam, fourth-year student of Illustration at ArtEZ Zwolle

interview by Maja Brouwer – 24 March 2021
Coen van Kaam (Roosendaal, 1993) is an Illustration Design student at ArtEZ in Zwolle. He made the portraits of the ArtEZ Studium Generale team. As a maker, he mainly concentrates on making people’s portraits, editorial illustration and storytelling. He recently started on his first graphic novel, exploring a retro-futuristic look at the Corona crisis. Coen is always interested in the world directly around, which is also his main source of inspiration. He likes to create work that leaves things to the viewer’s imagination. He also tries to make people think twice, for instance through deliberate ambiguity or a touch of humour.
self-portraits Coen van Kaam
ArtEZ Studium Generale asked you to create portraits of its seven team members. Can you tell us a bit about the process and how you approached the assignment?
‘I started by showing them a number of my portraits to see what style appealed to them most. Next, I travelled to Arnhem to meet the team members and to make portrait photographs, to use as the basis for my drawn portraits. Then I set to work in the selected style, submitted a few drafts, and incorporated the feedback I received. The first portrait was a longer process with quite a few email exchanges. This helped me to define my work method, after which I could work more quickly. I regularly received some feedback about the resemblance, for example if I had made a nose too large, or someone felt I made them look old. I do like to magnify particular features, to make the portrait a bit cartoon-like, but of course the people concerned also want to be pictured favourably, and I understand that. To safeguard the resemblance I made a line drawing, based on the photograph. I then took a freer approach to fleshing out the portraits. I think that the first few portraits in this series are still quite neat and restrained, while I took more liberty in the later portraits. Personally I’m most pleased with the results of the more casual style.'

Why does making portraits appeal to you?
'It runs in the family. My father also drew family portraits. I focused a lot on self-portraits in the early stages of my study, and I delved into the various aspects of portraits for my dissertation, Het gezicht achter het portret (‘The face behind the portrait’). Why do portraits get made, what form did self-portraits first take, why do people often see faces in inanimate objects, and so on? I’m also very fond of editorial illustration, which I also see as a form of portraiture. The illustration you make reveals something about you as the maker.

Portraits are very human. It is an art to portray the other or a situation in such a way that the other also recognises himself or herself in the portrait. Indirectly, you get to know the person you’re portraying. And you also get to know yourself. My series of self-portraits reveal how I see myself and the world around, without glasses . Self-portraits always tell you something about how a person views himself or looks around.'
Portraits of the ArtEZ Studium Generale team, made by Coen van Kaam
Can you tell us something about your development in the past few years, while studying Illustration at ArtEZ in Zwolle? How did you establish your own style and work method?
'When I started this study, it took quite a bit of searching and getting used to at first. I like assignments to be clear, I need a framework. Before ArtEZ I did graphic design at an MBO (intermediate vocational school). There, assignments are always very clear. The graduation assignment was also described very clearly. But at the HBO level (university of applied sciences), it’s more like, ‘just start’. That’s a big difference. And if assignments are vague, then I tend to start drifting, and nothing gets done. At ArtEZ I would occasionally receive the comment that I had done exactly what the teacher had given as an example. But conversely, if an assignment is clear, then it can really trigger me to deliver good work. As an example, I remember an assignment to create three posters that each revealed something about me. I made posters about my sports club, my favourite pastimes, and one of my many tastes in music. I just needed some time to figure this out and to learn how to deal with it.

That’s also why I did the third year at ArtEZ twice, and I’m really happy I did. While repeating the third year, a new and more project-based lesson method was introduced which worked a lot better for me. Each time we spent two weeks working on a single project, and once that was done we started on a new one. For instance, we would spend two weeks on editorial research and then two weeks on typography, and after that we did a project on storytelling. It suited me very well to concentrate on one activity at a time.

Alongside my graduation project, this year I did a project with De Groene Amsterdammer magazine, making illustrations for articles. This was also very enjoyable because of the framework of having a clear theme, a clear format, and a predetermined publication platform. This works very well for me.

This longing for clarity can be a bit challenging, though. It is important to have structure and fixed rituals, certainly in this time of corona. If I can do things the way I’m used to, then it works out. A clear planning and rhythm are important here. A well-organised project or clear assignment can help me create more clarity for myself.’

Do you find that the teaching staff show sufficient understanding for your desire to have clarity?
'I don’t have the feeling that teachers understand me for 100%. Though sometimes I do. Eva Blaak is my graduation mentor and I do have the feeling that she understands how things work for me. Other teachers say: ‘Just seize the freedom and start!’ But then I’m not very open about it, either. I find it hard to walk up to teachers and to explain these things. And whenever I have some problem or issue, then I am inclined to want to solve it on my own. That’s also part of the feedback I’ve received. Teachers would say: ‘It’s OK to have another conversation, but there’s little point if there’s nothing to talk about.’

Sometimes teachers try to make me see things their way. That’s also something I find quite challenging about the art academy: being confronted with all these different opinions. One teacher says this, another one says that. It sometimes make me spin in all directions at once. What do I think? I had to learn to bracket off the teachers’ opinions and to figure out what my personal position is. And that’s an ongoing process. I am open to suggestions and feedback, but I do try to stay true to myself.’
Cover illustration for De Groene Amsterdammer, Coen van Kaam
Tell us about your graduation year, what are you or have you been working on?
'I started my internship with Jasper Rietman, an alumnus of ArtEZ Illustration, in September. It’s a bit strange to do an internship under these corona conditions. I have worked a lot from home. Jasper Rietman is fond of the clear line, a bit comic book-like. I had started on my graphic novel about corona at the end of my (repeat) third year, and I discussed that with Jasper as well. We settled on a work method in which I performed a shadow assignment for Jasper in one week, and created a page for my graphic novel the next week. Jasper offered detailed feedback, which was very useful. It was a wonderful internship, and I look back with pleasure on the kind of work it let me do.

After my internship I finished my dissertation, and now I’m working visually again. My graphic novel on corona has become my graduation project. It is about a virus, not necessary corona, and it has the main character waking up in a world where people have lost all their freedom. It’s partly inspired by the futuristic setting of the books 1984 by George Orwell and Brave New World by Aldous Huxley, that’s something that appeals to me. It feels good to be working on an actual product now, it gives me something to hold onto. And besides making illustrations, I am also writing text. I always thought it would be great to create my own story and book. I’m really curious to see where it will take me.'
Page from the graphic novel by Coen van Kaam
Page from the graphic novel by Coen van Kaam
Page from the graphic novel by Coen van Kaam

“Mijn verlangen naar duidelijkheid wordt op de kunstacademie soms best lastig gevonden.” Interview Coen van Kaam, vierdejaars student Illustratie ArtEZ Zwolle

Coen van Kaam (Roosendaal, 1993) is student Illustration Design aan ArtEZ in Zwolle. Hij maakte de portretten van het ArtEZ Studium Generale team. Als maker houdt hij zich vooral bezig met het portretteren van mensen, redactioneel illustreren en het vertellen van verhalen. Zo is hij begonnen met zijn eerste graphic novel dat een retro-futuristische kijk heeft op Corona. Coen houdt zich altijd bezig met de wereld om hem heen en is ook de plek waar hij de meeste inspiratie uit weet te halen. In zijn werk laat hij graag de verbeelding aan de kijker over. Met een grapje of dubbele betekenis wil hij de mensen graag op een andere manier laten nadenken.
Portretten van het team ArtEZ Studium Generale, gemaakt door Coen van Kaam
ArtEZ Studium Generale vroeg jou om portretten van haar zeven medewerkers te maken. Kan je iets vertellen over het proces en over hoe je te werk bent gegaan?
'Allereerst heb ik een aantal van mijn portretten laten zien en gevraagd welke stijl het meeste aansprak. Vervolgens ben ik naar Arnhem gegaan om de medewerkers van ArtEZ Studium Generale te ontmoeten en portretfoto’s te maken die ik als basis voor mijn getekende portretten kon gebruiken. Toen ben ik in de gekozen stijl aan de slag gegaan, stuurde een aantal schetsen op en daar kreeg ik weer feedback op. Het eerste portret was een langer proces van heen en weer mailen. Daarna had ik een werkmethode en ging het sneller. Geregeld kreeg ik feedback over de gelijkenis van de portretten. Dan had ik bijvoorbeeld een neus te groot gemaakt of vond iemand zich er te oud uit zien. Ik hou er ook wel van om dingen uit te vergroten, om het een beetje cartoonesk te maken, maar de geportretteerden wilden ook graag gunstig voor de dag komen en dat snap ik ook. Om voor gelijkenis te zorgen maakte ik een lijntekening met de foto ernaast. Het invullen van het portret ging vervolgens wat vrijer. Ik vind de eerste portretten van deze reeks nog vrij netjes maar de latere portretten zijn wat losser. Over die losse stijl, waar ik zelf iets meer vrijheid heb genomen, ben ik zelf het meest tevreden.'

Waarom spreken portretten jou aan?
'Het zit in de familie. Mijn vader tekende ook al familieportretten. Aan het begin van mijn studie ben ik veel met zelfportretten bezig geweest. En in mijn scriptie Het gezicht achter het portret heb ik verschillende aspecten van portretten uitgediept. Waarom wordt een portret gemaakt, wat was de eerste vorm van een zelfportret, welke bouwstenen maken een portret, waarom zien mensen in levenloze objecten vaak gezichten etc.? Ik hou ook erg van redactioneel illustreren en dat zie ik ook als een soort portretteren. Als maker zeg je iets over jezelf in een illustratie.
Portretten zijn iets menselijks. Het is een kunst om diegene of de situatie zo vast te leggen dat de ander zichzelf daar ook in (h)erkent. Door portretten leer je indirect de ander een beetje kennen. En niet alleen de ander, maar ook jezelf. Zo gaat de serie zelfportretten van mij over hoe ik zonder bril de wereld en mijzelf zie. Het geeft je een inkijkje in hoe iemand naar zichzelf of om zich heen kijkt.'
zelfportretten Coen van Kaam
Kan je iets vertellen over je ontwikkeling in de afgelopen jaren, tijdens je studie Illustratie aan ArtEZ in Zwolle? Hoe heb je je eigen stijl en werkmethode gevonden?
'Toen ik met deze studie begon was het erg wennen en zoeken. Ik vind het fijn als opdrachten duidelijk zijn, ik heb kaders nodig. Voordat ik bij ArtEZ ging studeren, heb ik MBO grafische vormgeving gedaan. Op het MBO zijn de opdrachten heel duidelijk. Ook de afstudeeropdracht daar was heel duidelijk omschreven. Op het HBO is het van ‘begin maar’. Een groot verschil. Als opdrachten vaag zijn, ga ik zwemmen en komt er niets uit. Ik kreeg bij ArtEZ wel eens het commentaar dat ik precies had gedaan wat de docent als voorbeeld had gegeven. Andersom, als de opdracht duidelijk is, dan gaat het me goed af en kom ik los. Zoals die ene keer toen de opdracht was om drie affiches te maken die iets over mij vertelden en ik posters maakte over mijn sportvereniging, mijn interesses en één van mijn vele muzieksmaken. Ik had wat tijd nodig om hierachter te komen en er mee om te leren gaan.

Daarom heb ik mijn derde jaar bij ArtEZ twee keer gedaan en daar ben ik heel blij mee. Toen ik het derde jaar opnieuw deed, was er een nieuwe, projectmatige lesmethode ingevoerd die voor mij veel beter werkte. We werkten steeds twee weken aan één project en daarna kwam weer een volgende project. Bijvoorbeeld twee weken redactioneel onderzoek en daarna twee weken typografie en daarna meer verhalend. Die focus op één onderwerp werkt heel goed voor mij.
Dit jaar heb ik, naast mijn afstuderen, een project met De Groene Amsterdammer gedaan waarbij we illustraties bij artikelen moesten maken. Dat was ook een fijn project vanwege de houvast van een duidelijk onderwerp, een formaat en plek van publicatie. Dat werkt prettig voor mij.
Die wens naar duidelijkheid is soms wel lastig. Het is belangrijk om structuur en vaste rituelen te hebben, zeker in deze coronatijd. Als ik het doe zoals ik gewend ben, dan gaat het wel goed. Ook planning en ritme zijn hierbij van belang. Een goed georganiseerd project of duidelijke opdracht zorgen ervoor dat ik voor mijzelf meer helderheid kan creëren.'

Vond je dat er bij docenten genoeg begrip was voor jouw verlangen naar duidelijkheid?
'Ik heb niet het gevoel dat ik 100% begrepen word. Soms wel hoor. Eva Blaak is mijn afstudeermentor en ik heb het idee dat zij weet en snapt hoe het bij mij werkt. Andere docenten zeggen: ‘Pak die vrijheid en begin gewoon!’ Ik ben er zelf ook niet heel open over. Vind het lastig om contact te zoeken met docenten en om het uit te leggen. Ik heb ook wel de mentaliteit dat als ik ergens mee zit ik het zelf wil oplossen. Ik heb dat ook als feedback gekregen. Dat docenten zeiden: ‘We kunnen wel weer een gesprek hebben, maar als er niets is om over te praten houdt het op’.

Docenten proberen soms hun visie aan mij op te dringen. Sowieso vind ik dat lastig aan de kunstacademie, al die verschillende meningen. Deze docent zegt dit en die dat. Daardoor ga ik soms alle kanten op. Wat vind ik? Ik heb moeten leren, en ben dat nog steeds aan het leren, om de mening van docenten los te laten en bij mezelf na te gaan wat ik goed vind. Ik sta open voor tips en feedback maar probeer wel bij mezelf te blijven.'
Coverillustratie voor De Groene Amsterdammer, Coen van Kaam
Vertel eens over dit afstudeerjaar, waar ben je mee bezig (geweest)?
'In september ben ik begonnen met mijn stage bij ArtEZ alumnus Illustratie Jasper Rietman. Het is best apart om stage te lopen in coronatijd. Ik heb veel vanuit huis gewerkt. Jasper Rietman is van de klare lijn, een beetje strip-achtig. Ik was aan het einde van mijn (tweede) derde jaar begonnen met een graphic novel over corona. Die heb ik ook met Jasper besproken. We vonden een werkwijze om de ene week een schaduwopdracht voor Jasper te doen en de andere week een bladzijde voor mijn graphic novel te maken. Jasper was uitgebreid in zijn feedback, daar heb ik veel aan gehad. Het was een fijne stage die me werk heeft opgeleverd waar ik met plezier op terugkijk.

Na mijn stage hebt ik mijn scriptie afgemaakt en nu ben ik weer beeldend bezig. Mijn graphic novel over corona is mijn afstudeerproject geworden. Het gaat over een virus, niet per se corona, en het hoofdpersonage wordt wakker in een wereld waar alle vrijheden afgenomen zijn. Het is een beetje geïnspireerd op 1984 van George Orwell en Brave New World van Aldous Huxley, die futuristische setting sprak me wel aan. Het is fijn om nu met een product bezig te zijn, dat geeft me houvast. En naast het illustreren ben ik ook aan het schrijven. Ik heb het altijd al een gaaf idee gevonden om een eigen verhaal en boek te maken. Ben benieuwd waar het heen gaat.'
Pagina uit de graphic novel van Coen van Kaam
Pagina uit de graphic novel van Coen van Kaam
Pagina uit de graphic novel van Coen van Kaam
related content