De ontzettende onvoorspelbaarheid van het hart – in gesprek met Coralie Vogelaar

Met een open, niet veroordelende blik en vol experimenteerdrift benadert Coralie Vogelaar haar speelveld: de ruimten waar mens en technologie elkaar ontmoeten. En dat zijn nogal wat ruimten, die lang niet zo helder af te bakenen zijn als we denken. Zelfs in de jungle van Peru herkende Coralie patronen en zienswijzen die haar aan technologische systemen deden denken. Via Google Meet (hoe kan het ook anders?) sprak ik met Coralie over de eerste keer dat ze zich op het internet begaf, de emotieherkenningsoftware die haar als een emoticon deed bewegen en haar Prix de Rome-installatie die mensen in contact bracht met de grillen van hun eigen hartslag. “Technologie kan de illusie wekken dat de wereld heel begrijpelijk is.”
Hoe kijken wij in de huidige samenleving naar ons lichaam? Waar ligt haar kracht en waar is zij kwetsbaar? Hoe machtig of onmachtig is zij? In de serie Lichaam en (on)Macht duiken ArtEZ studium generale en Mister Motley dit collegejaar dieper in dit onderwerp.
Wat is jouw eigen relatie tot technologie?
Ik vraag me ook af wat technologie met me doet. Pas ik mijn gedrag aan als ik een stappenteller gebruik? Ben ik teleurgesteld als ik ‘m niet bij me heb en ie mijn hardlooprondje niet kan meten.
En is dat zo?
Ik heb weleens een werk gemaakt met emotieherkenningsoftware en dat begint dan gewoon door daarmee te interacteren en dat programma maakte een soort simplistisch emoticon-gedrag bij me los. Ik werd een live emoticon en dat zou niet de bedoeling moeten zijn.
Is die relatie altijd zo geweest? Dook je als kind ook op de computer om die uit elkaar te halen en te kijken wat er nog mogelijk was met dat ding?
Jij en ik zijn nog in het offline tijdperk opgegroeid. Had je in een andere tijd willen opgroeien? Of ben je precies op het juiste moment geboren?
Ik vind het mooi om te weten hoe de wereld was voor die tijd, en hoe het nu is mét het internet. Dat maakt me ook reflectiever.
Dat maakt het wellicht ook makkelijker om de invloed van het internet te bevragen. Omdat het voor jou minder vanzelfsprekend is?
Dat deed je ook met die emotieherkennigsoftware in het werk ‘Random String of Emotions’.
Wij mensen zien dat er iets mist bij die spieroefeningen van de actrice, dat het geen echte emoties zijn. Dat zien we bijna op celniveau en de software ziet dat niet.
Dus daarin zijn wij heel veel slimmer dan die software?
Hoe heb je de hartslagmeters bij ‘Interpersonal Biofeedback Apparatus Encoding Cardiac Fluctuations’ complexer gemaakt?
Die installatie was interactief, en ging dus tijdens de tentoonstelling ‘leven’. Wat kwam er terug toen mensen het werk gingen gebruiken?
Wat ik de leukste momenten vind is wanneer er een connectie tussen mensen ontstaat door het werk. Want je hoort een geluid en dan vraag je je af: ben ik dat? Aan wie het geluid toebehoort is te zien in de installatie, maar dat aflezen bleek toch complex. Zo ontstond er een gesprek en een sfeer. Er zit ook een regel in dat werk dat wanneer hartslagen gelijklopen, er dan een tik klinkt. En dat ontdekten mensen ook. Zo ontstaat er een soort spel.
Vooral kinderen vinden het erg leuk. Die houden ervan om dingen te ontdekken, en dat de antwoorden niet gegeven worden.
Precies dat gegeven is ook belangrijk in jouw werk. Want mensen willen alles duiden, en dat kan een vijand van kunst zijn. En die houding past heel erg bij het technologische tijdperk, de illusie dat alles in kaart te brengen is. Denk je dat technologie het nog moeilijker maakt voor mensen om zich over te geven aan het onbekende?
En de feedback die we dus van tech krijgen, maken we te belangrijk, toch? Het is misschien een beetje te vergelijken met wakker worden, op de klok kijken, en op basis daarvan beoordelen of ik goed geslapen heb.
Ik ben juist geïnteresseerd in ons onderbewuste en het intuïtieve. Wij voelen iets als we een bepaalde beweging maken. Juist al die processen die in ons lichaam aan de hand zijn, waardoor we dingen automatisch doen, die vind ik fascinerend.
Dus door in te zoomen op die technologie word je verliefder op de mens?
Worden mensen dan door die innovaties slechter in het omgaan met alles wat niet te duiden is?
De grote techbedrijven zoals Google zitten natuurlijk in diezelfde structuur van productiviteit en die hebben meer invloed op ons gedrag dan wij ons bewust zijn.
Toen ik in China was, dacht ik: hier gaat iets mis. Technologie is daar zo allesbepalend geworden om alles te kunnen controleren en efficiënt te maken.
Alles verloopt daar via één app. Betalingen, sociale media, taxi’s bestellen, al je gegevens staan daarop. Die app is ook niet anoniem te gebruiken. Het lukte mij al haast niet om met cash te betalen of zomaar een taxi te bestellen. Je ziet overal webcams. Dat is omdat alles gecentraliseerd wordt. Dat heb je bij ons in zekere mate ook.
We zitten nu in Google Meet. Eigenlijk denk ik dan: we moeten Jitsi Meet gebruiken. We moeten zoveel mogelijk diversifiëren in de techproducenten. Ik hou mezelf elke keer weer voor dat ik dat anders aanpak.
Hoe doe je dat met de technologie die je in je werk gebruikt?
Laatst had ik een tweedehands VR-handschoen gekocht en ik had het bedrijf gemaild omdat ik wat onderdelen miste. Toen kreeg ik meteen reactie van de CEO die zei: “Ja, we kunnen wel een keer om de tafel gaan zitten. Ik ben benieuwd naar je ideeën.” Zo moet het.
Je onderzoekt de ruimte waar mensen en computers elkaar ontmoeten. Zijn er eigenlijk nog ruimtes waar dat niet gebeurt? Domeinen waar technologie geen of weinig invloed heeft?
En wat deed het met jou om al je technologische apparaten daar los te laten?
Dus de tegenstelling tussen natuur/rust versus technologie/stress klopt ook niet per se?

Manipulatie door technologie
een online lunchevent over het lichaam en diens bewegingsvrijheid met Maxim Februari en Coralie Vogelaar
online event23 Mar '22