ArtEZ Studium Generale - Deep Dive Online Courses

Kleuren categoriseren

Deze tweede les is gebaseerd op een boek dat de voorloper vormde van de bekende kleurenwaaier. Het is het boek Werner's Nomenclature of Colours uit 1814. Dit boek is één van de eerste uitgaves waar kleuren gecategoriseerd zijn naar tint én waar alle kleuren een naam en specifiek kleurvlakje hebben gekregen. De categorisering in dit boek was zeer invloedrijk. Latere kleurcatalogi zijn erop gebaseerd.

Kleuren zijn in dit boek in tien categorieën ingedeeld: wit, grijs, zwart, blauw, paars, groen, geel, oranje, rood en bruin.

(Voor de oplettende lezer: roze wordt hier nog niet als aparte kleur opgevat maar valt nog in de categorie rood. Roze is een zogenaamde ‘jonge’ kleur en pas later als aparte kleur gedefinieerd.)

Op de volgende afbeelding zie je hoe de kleuren werden weergegeven. Het is de pagina met het overzicht van tinten groen die werden gedefinieerd.

Barbara Collé richt zich als beeldend kunstenaar en filosoof op onze ervaring van kleur. Door kleurervaringen en kleurrelaties te bestuderen, onderzoekt ze hoe kleuren ons verbinden met de wereld om ons heen. In haar kleuronderzoek betrekt ze elementen uit de fenomenologie, de filosofische stroming die uitgaat van de directe en intuïtieve ervaring.

Ze schrijft voor tijdschriften (o.a. voor Mister Motley) en museumcatalogi. Ze geeft geregeld gastlessen aan verschillende Nederlandse kunstacademies. Naast videowerk maakt ze ook kunstenaarsboeken.

Meer informatie over haar kleuronderzoek vind je op haar website:
barbaracolle.nl/

Photo: Uta Neumann

meer over Barbara Collé

Werner’s Nomenclature of Colours

In het voorwoord schrijft Patrick Syme, de kunstschilder die Werner hielp met het mengen van de verf voor de kleurvlakjes, dat ze in dit boek iriserende (structurele) kleuren, waar we het in de vorige opdrachten over hadden, met opzet niet hebben opgenomen in hun overzicht van kleuren.

In het volgende videofragment praten Barbara Collé en Maurits de Bruijn over dit boek. Kijk het fragment om te horen waarom de makers van het boek de iriserende kleuren hebben uitgesloten en wat dat vervolgens heeft betekend voor onze opvatting van kleur en de relatie tussen kleur en tijd.

Over de relatie tussen tijd en kleur - Werner's Nomenclature of Colours

DOEN

De ontwerper Nicholas Rougeux heeft een online versie gemaakt van Werner's Nomenclature.

Open in een nieuwe tab deze link: online versie van Werner's Nomenclature of Colours

Klik in het menu op 'Colors' en klik dan op 'White'. Neem een kijkje in alle witte tinten. Wanneer je op de naam van de kleur klikt, schuift deze open en zie je foto's van een plant, dier en mineraal waar de kleur in voorkomt.

Klik nu kleurnummer 2 Reddish White open.

2 Reddish White

De kleur 'roodwit' is volgens Werner te zien in:

DIER

Egg of Grey Linnet / de eieren van een Kneu

PLANT

Back of the Christmas Rose (Helleborus orientalis) / de achterkant van het bloemblad van een Witte Kerstroos

MINERAAL

Porcelain Earth / Kaolien gesteente

Reddish White - Werner's Nomenclature of Colours

KIJKEN

Kijk naar de foto’s die op deze website onder deze kleur verzameld zijn. Zou jij de witte kleur in de drie afbeeldingen als dezelfde kleur benoemen? Waarom wel en waarom niet?

Als je terugdenkt aan het videofragment met het voorbeeld dat Barbara gaf van wijngeel, welke overeenkomst in de textuur, de glans en speling met het licht neem je dan bij de voorbeelden van roodwit waar? Is deze kleur droog of nat? Zou je hem oud of nieuw noemen en vloeibaar of vast?

Zoek in je zoekmachine verder op de termen Kaolien en de eieren van een Kneu. Vind je beelden die je idee over de materialiteit van deze kleur veranderen of juist bekrachtigen? Valt je een andere visuele overeenkomst of verschil op?

SCHRIJVEN

Stel je nu voor dat je de schaal van deze eieren in je hand houdt en het poederige van het Kaolien op je vingertoppen achterblijft en je met de vinger langs het bloemblad van de bloem strijkt. Hoe zou je die sensaties omschrijven? Komen die overeen? Kun je ook het poederige van het gesteente ruiken? Hoe ruikt de bloem? Hoe klinkt het breken van de schaal van het ei?

Beschrijf hoe deze niet visuele sensaties, dus ervaringen met je andere zintuigen, je opvatting en wijsheid over de kleur beïnvloeden.

Nu in je eigen beeldtaal

Je hebt nu drie kleuren uit Werner's Nomenclature nader bekeken.

Kies een van de drie kleuren: roodwit, wijngeel of zwartgrijs. Deze kleur ga je nu met behulp van je eigen expressie en materiaal vertalen naar een werk.

Denk na over en maak schetsen van hoe je jouw kleur kunt verbeelden. Met welk type verf, druk- of printtechniek? Met welke stof raak je dicht aan de kleur? Met welke woorden? Welke tonen, geluidssterktes of melodie? Welke bewegingen wekken deze kleur tot leven?

Kies materialen die de karaktereigenschappen van deze kleur kunnen verbeelden. Verzamel deze en zorg dat je vervolgens minimaal een half uur de tijd hebt om met deze materialen de volgende opdracht te doen.

Portret van een kleur

Maak met je eigen materialen en binnen je eigen discipline/vakgebied een portret van de door jou gekozen kleur. Verbeeld de kleur in je eigen beeldtaal. Zorg ervoor dat de essentie van de kleur het hoofdthema van het portret is, maar voel je natuurlijk vrij om alles in te zetten om je kleur te portretteren. Zoek naar ruimtelijkheid en gelaagdheid. Betrek ook je eigen weg die je in het kijken naar de kleur hebt afgelegd. Maak het zo sensueel (zintuigelijk), associatief mogelijk én gebruik alle tinten die je nodig hebt.

Een Portret van een Kleur

Les 2: Aan de hand van het boek Werner’s Nomenclature of Colours